Aktywa Przekierowano ze strony: Wartości niematerialne i prawne ang. assets

Korzyści ekonomiczne z aktywów mogą być przez jednostkę uzyskane na wiele sposobów. Składnik aktywów może być np:

• wykorzystany do wytwarzania produktów lub usług przeznaczonych do sprzedaży,
• zamieniony na inne aktywa,
• wykorzystany do uregulowania zobowiązań,
• rozdzielony pomiędzy właścicieli jednostki.

Zasoby, które nie przynoszą jednostce żadnych korzyści, nie spełniają definicji aktywów, a więc nie mogą być wykazane w bilansie (np. materiały, które uległy zepsuciu, maszyna, która utraciła przydatność z powodu fizycznego zużycia).

Aktywa powstają w wyniku przeszłych zdarzeń - głównie zakupu lub wytworzenia, a więc np. materiały, które jednostka zamierza nabyć nie spełniają warunku podanej definicji.

Aktywa to zasoby kontrolowane przez jednostkę. Jednostka kontroluje dany składnik aktywów, jeżeli jest uprawniona do uzyskiwania przyszłych korzyści ekonomicznych z danego środowiska i jest w stanie ograniczyć dostęp do tych korzyści osobom trzecim. Zdolność jednostki do sprawowania kontroli jest zazwyczaj wynikiem posiadania tytułu prawnego, w tym prawa własności. Nie jest to jednak warunek konieczny.

Aktywa trwałe tworzą składniki o małej płynności, czyli szybkiej zamianie na inne dobro. Jest to związane zwykle z tym, że majątek trwały tworzą rzeczy o znacznej wartości jednostkowej dla przedsiębiorstwa oraz długotrwałym użytkowaniu. Szybka zamiana ich na aktywa finansowe jest zatem stosunkowo trudna.

Ustawa o rachunkowości definiuje bardzo ogólnie aktywa trwałe jako "aktywa jednostki, które nie są zaliczane do aktywów obrotowych"^[2]. Jeszcze jedną cechą rozróżniającą majątek trwały od obrotowego jest okres użyteczności. W przypadku majątku trwałego jest on użytkowany powyżej jednego roku a w przypadku majątku obrotowego poniżej jednego roku.

Składniki aktywów trwałych

Wartości niematerialne i prawne

Wartości niematerialne i prawne to nabyte przez jednostkę prawa majątkowe o przewidywalnym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone do używania na potrzeby jednostki. Przykładami wartości niematerialnych i prawnych są patenty, prawa autorskie, wartość przedsiębiorstwa, znaki handlowe, nazwy produktów itp.

Na wartości niematerialne i prawne w bilansie składają się:

1. Koszty zakończonych prac rozwojowych - obejmują Koszty poniesione przez jednostkę przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii, poniesione na badania lub w inny sposób uzyskaną wiedzę, których wynik może być wykorzystany w produkcji nowych lub ulepszonych wyrobów oraz nowej technologii.
2. Wartość firmy - różnica między ceną nabycia określonej jednostki lub zorganizowanej jej części, a wartością godziwą przejętych aktywów netto (aktywów pomniejszonych o przejęte zobowiązania). Wartość godziwą stanowi kwota, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązania uregulowane na warunkach transakcji rynkowej.
3. Inne wartości niematerialne i prawne - w szczególności autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych i zdobniczych, know-how, czyli wiedza technologiczna.
4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne.

Rzeczowe aktywa trwałe

Rzeczowe aktywa trwałe to część aktywów trwałych jednostki gospodarczej, która wykorzystuje je do prowadzenia swojej działalności. Są to środki trwałe oddane do użytkowania, środki trwałe w budowie oraz zaliczki, które są przekazane na te środki trwałe.

Według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR), a konkretnie MSR-16, rzeczowe aktywa trwałe to środki trwałe, które dana jednostka posiada w celu ich użytkowania oraz wykorzystania w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą (produkcyjną, handlową lub usługową) lub w celach administracyjnych przez okres dłuższy niż jeden rok.

Na rzeczowe aktywa trwałe w bilansie składają się:

1. Środki trwałe - składniki rzeczowych aktywów przedsiębiorstwa, wyróżniające się długim czasem użytkowania (powyżej 1 roku), postacią rzeczową (w przeciwieństwie do wartości niematerialnych i prawnych), i tym, że jest zdatny do użytku i jest używany na potrzeby przedsiębiorstwa. Zaliczamy do nich:
• grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu),
• budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej,
• urządzenia techniczne i maszyny,
• środki transportu,
• inne środki trwałe.
2. Środki trwałe w budowie.
3. Zaliczki na środki trwałe w budowie.

Należności długoterminowe

Należności długoterminowe to sumy pieniężne należne jednostce gospodarczej od kontrahentów, stanowiące spodziewane wpływy i korzyści ekonomiczne, które stają się wymagane powyżej jednego roku od dnia bilansowego.

Na należności długoterminowe w bilansie składają się:

1. Należności od jednostek powiązanych.
2. Należności od pozostałych jednostek.

Inwestycje długoterminowe

Często określane po prostu jako "inwestycje". Inwestycje długoterminowe są przeznaczone do przetrzymania przez okres dłuższy niż jeden rok. Przykładami takich inwestycji mogą być papiery wartościowe (np. obligacje), niewykorzystywane obecnie środki trwałe (np. grunty przeznaczone na sprzedaż) czy inwestycje w specjalne fundusze (np. emerytalne). Różne formy ubezpieczeń również mogą być traktowane jako inwestycje długoterminowe.

Na inwestycje długoterminowe w bilansie składają się:

1. Nieruchomości.
2. Wartości niematerialne i prawne.
3. Długoterminowe aktywa finansowe.
4. Inne inwestycje długoterminowe.

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe to rozliczenia, które trwają dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. Dotyczą np. kwoty zapłaconej z góry do rozliczenia w poszczególnych miesiącach, takich jak czynsz czy podatki.

Na długoterminowe rozliczenia międzyokresowe w bilansie składają się:

1. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego.
2. Inne rozliczenia międzyokresowe.

Aktywa obrotowe tworzą składniki o dużej płynności, czyli szybkiej zamianie na inne dobro. Majątek obrotowy tworzą zwykle rzeczy o mniejszej wartości jednostkowej dla przedsiębiorstwa niż w przypadku majątku trwałego i łatwo jest je zamienić na aktywa finansowe. Przeznaczone są do krótkotrwałego wykorzystania - okres użyteczności aktywów obrotowych wynosi poniżej jednego roku.

Składniki aktywów obrotowych

Zapasy

Zapasy to określona miarami ilościowymi lub wartościowymi ilość dóbr znajdująca się w ściśle określonej lokalizacji, które na chwilę obecną nie są wykorzystywane, lecz ich obecność pozwoli na osiągnięcie określonych celów^[3].

Na zapasy w bilansie składają się:

1. Materiały.
2. Półprodukty i produkty w toku.
3. Produkty gotowe.
4. Towary.
5. Zaliczki na dostawy.

Należności krótkoterminowe

Należności krótkoterminowe to należności, które są generalnie wymagane w terminie poniżej 12 miesięcy (są od tej reguły jednak wyjątki - np. należności z tytułu dostaw i usług).

Na należności krótkoterminowe w bilansie składają się:

1. Należności od jednostek powiązanych:
• z tytułu dostaw i usług,
• inne.
2. Należności od pozostałych jednostek:
• z tytułu dostaw i usług,
• z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń,
• inne,
• dochodzone na drodze sądowej.

Inwestycje krótkoterminowe

Inwestycje krótkoterminowe dotyczą takich aktywów finansowych jak udziały i akcje, a także inne papiery wartościowe przeznaczone do zbycia oraz udzielone pożyczki płatne i wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Za krótkoterminowe aktywa finansowe uważa się również środki pieniężne.

Na inwestycje krótkoterminowe w bilansie składają się:

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe:
• w jednostkach powiązanych,
• w pozostałych jednostkach,
• środki pieniężne i inne aktywa pieniężne.
2. Inne inwestycje krótkoterminowe.

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe to rozliczenia już poniesione, które jednak zostaną dopiero rozliczone w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Może to być np. czynsz zapłacony z góry, ubezpieczenie czy trwające prace rozwojowe. W przypadku aktywów, rozliczenia te określa się mianem rozliczeń międzyokresowych czynnych.