Rachunek zysków i strat Przekierowano ze strony: Statement of operations ang. income statement, profit and loss statement, P&L, revenue statement, statement of financial performance, earnings statement, operating statement, statement of operations

Rachunek zysków i strat pokazuje dokonania jednostki w danym okresie. Sprawozdanie to ukazuje zdolność firmy do generowania Zysków i samofinansowania, prezentuje strumienie pieniężne, stanowi zatem istotną informację o rentowności jednostki.

Rachunek zysków i strat polega na zestawieniu strumieni przychodów uzyskanych w jednostce ze sprzedaży wyrobów i usług bądź towarów w ramach prowadzonej działalności handlowej oraz przychodów uzyskanych z przeprowadzenia operacji finansowych i Kosztów tej działalności.

W krajach należących do Unii Europejskiej o treści i układzie tego sprawozdania decyduje IV Dyrektywa EWG, która zawiera cztery wzory rachunku zysków i strat. W Polsce, Ustawa o rachunkowości dopuszcza dwa warianty - porównawczy i kalkulacyjny.

W świetle ustawy o rachunkowości jednostka gospodarcza ma do wyboru sporządzenie rachunku zysku i strat w wariancie porównawczym, czy też kalkulacyjnym ^[1]. W obu wariantach rachunek zysków i strat sporządzony jest metodą drabinkową charakteryzującą się tym, że od każdego rodzaju przychodu odejmowany jest koszt tego samego typu.

Budowa rachunku zysków i strat:

|Przychody ze sprzedaży netto

|Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów

|Zysk/strata na sprzedaży (brutto)

|Koszty ogólne zarządu

|Koszty sprzedaży

|Zysk/strata na sprzedaży (netto)

|Pozostałe przychody operacyjne

|Pozostałe koszty operacyjne

|Zysk/strata na działalności operacyjnej

|Przychody finansowe

|Koszty finansowe

|Zysk/strata na działalności gospodarczej

|Zyski nadzwyczajne

|Straty nadzwyczajne

|Zysk/strata brutto

|Podatek dochodowy

|Zysk/strata netto

Różnica między wariantami dotyczy sposobu ujęcia kosztów wytworzenia sprzedanych produktów. W wariancie porównawczym koszty prezentowane są według rodzaju z uwzględnieniem zmiany stanu produktów. W wariancie kalkulacyjnym natomiast, koszty wytworzenia ustala się dla sprzedanych produktów doliczając do nich koszty sprzedaży i ogólnego zarządu^[2]. Jest to wynikiem przyjętego sposobu ewidencji księgowej.

Wyróżnić można trzy warianty ewidencji:

1. Wariant I - koszty ujmowane tylko w układzie rodzajowym.
2. Wariant II - koszty ujmowane tylko w układzie według typów działalności.
3. Wariant III - koszty ujmowane najpierw w układzie rodzajowym, a następnie przeksięgowywane na układ według typów działalności.

Dla wariantu I sporządza się rachunek zysków i strat w układzie porównawczym, dla II w układzie kalkulacyjnym, a w przypadku III jednostka ma dowolność wyboru.

Więcej o obu wariantach w artykułach Rachunek zysków i strat - wariant kalkulacyjny i Rachunek zysków i strat - wariant porównawczy.

Sprawozdanie to polega na zestawieniu strumieni przychodów i Kosztów prowadzonej działalności.

Przychody i zyski to uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów lub zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Przychody dzielimy na:

• przychody z działalności operacyjnej,
• pozostałe przychody operacyjne,
• przychody finansowe.

Koszty i straty to uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Koszty dzielimy na:

• koszty z działalności operacyjnej,
• pozostałe koszty operacyjne,
• koszty finansowe.

Działalność operacyjna

Przychody i koszty działalności operacyjnej są rezultatem statutowej działalności jednostki gospodarczej.

Do przychodów z działalności operacyjnej zaliczamy:

• przychody ze sprzedaży produktów - wyrobów gotowych, półproduktów lub usług i robót,
• przychody ze sprzedaży towarów - powstają w placówkach handlowych i dotyczą prowizji ze sprzedaży, sprzedaży detalicznej, hurtowej, komisowej i na raty, towarów,
• przychody ze sprzedaży materiałów - powstają w celu upłynnienia nadmiernych i zbędnych zapasów materiałów, zbycia odpadów użytkowych i lepszego wykorzystania powierzchni magazynowych.

Natomiast koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów obejmują koszty związane z ich wytworzeniem.

Można do nich zaliczyć m.in.:

• zużycie materiałów i energii,
• wynagrodzenia (tylko pracowników związanych z produkcją),
• amortyzację,
• usługi obce (np. częściowy przerób produktów przez inną jednostkę),
• ubezpieczenia społeczne.

Po odjęciu od przychodów kosztów otrzymujemy wynik na sprzedaży brutto.

|Przychody ze sprzedaży netto

|Koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów

|Zysk/strata na sprzedaży (brutto)

Otrzymany wynik na sprzedaży brutto następnie korygowany jest o koszty które nie są bezpośrednio związane z główną działalnością jednostki, ale są niezbędne do jej prowadzenia.

Do tych kosztów zaliczamy:

• koszty ogólnego zarządu (administracyjne) - obejmują głównie wynagrodzenia pracowników administracji, materiałów biurowych, ale także np. koszty prenumeraty czasopism, reklamy itp.;
• koszty sprzedaży - koszty związane ze sprzedażą wyrobów gotowych ponoszone przez jednostkę np. rozładunek, transport, ubezpieczenie transportu, itp.

Po odjęciu tych kosztów otrzymuje się wynik na sprzedaży netto, czyli faktyczny zysk/stratę z podstawowej działalności jednostki.

|Zysk/strata na sprzedaży (brutto)

|Koszty ogólne zarządu

|Koszty sprzedaży

|Zysk/strata na sprzedaży (netto)

Pozostała działalność operacyjna

Pozostałe przychody i koszty operacyjne są związane tylko pośrednio z działalnością operacyjną jednostki.

Zaliczamy do nich przychody i koszty związane^[3]:

• z działalnością socjalną,
• ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych,
• z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, nieściągalnych,
• z odszkodowaniami, karami i grzywnami,
• z przekazaniem darowizn.

Klasycznym przykładem takich kosztów mogą być np. kary, grzywny, likwidacja środka trwałego, itp. Przykładami przychodów mogą być przedawnione zobowiązania, dotacje. Po dodaniu tych przychodów i odjęciu kosztów od wyniku ze sprzedaży netto otrzymujemy zysk/stratę na działalności operacyjnej.

|Zysk/strata na sprzedaży (netto)

|Pozostałe przychody operacyjne

|Pozostałe koszty operacyjne

|Zysk/strata na działalności operacyjnej

Działalność finansowa

Oprócz powyższych przychodów i kosztów jednostka może prowadzić działalność finansową.

Do przychodów finansowych zaliczamy:

• zyski należne z tytułu zbycia inwestycji: sprzedaży aktywów finansowych: udziałów, akcji i innych papierów wartościowych, inwestycji w nieruchomości,
• zyski z aktualizacji wartości inwestycji,
• przychody z tytułu posiadania udziałów w innych jedn. gospodarczych - z tytułu dywidend,
• odsetki należne z tytułu oprocentowania lokat bankowych, a także odsetki od udzielonych pożyczek,
• odsetki od zwłoki,
• dodatnie różnice kursowe,
• dyskonto przy zakupie weksli i czeków obcych.

Do kosztów finansowych zaliczamy natomiast:

• należne innej jednostce odsetki,
• straty z tytułu zbycia inwestycji,
• ujemny wynik aktualizacji inwestycji,
• nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi.

Po ich uwzględnieniu w rachunku zysków i strat otrzymuje się zysk/stratę na działalności gospodarczej.

|Zysk/strata na działalności operacyjnej

|Przychody finansowe

|Koszty finansowe

|Zysk/strata na działalności gospodarczej

Zyski i straty nadzwyczajne

Następnym etapem ustalania wyniku finansowego jest uwzględnienie zdarzeń, których nie można było przewidzieć, a miały one wpływ na działalność jednostki. Przyczynami strat mogą być np. powódź, pożar, grad i inne żywioły natury lub skutki zaniechania lub likwidacji działalności, na skutek decyzji uprawnionych do tego organów. Zyskami nadzwyczajnymi mogą być za to np. odszkodowania za poniesione straty w majątku trwałym i obrotowym spowodowane wypadkami losowymi^[4].

Po dokonaniu powyższych korekt otrzymuje się zysk/stratę brutto, czyli Wynik finansowy.

|Zysk/strata na działalności gospodarczej

|Zyski nadzwyczajne

|Straty nadzwyczajne

|Zysk/strata brutto

W przypadku wystąpienia zysku pomniejsza się go o podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) otrzymując w ten sposób zysk netto.

|Zysk/strata brutto

|Podatek dochodowy

|Zysk/strata netto

W przypadku wystąpienia straty pozostawia się ją do rozliczenia.