Diagram procesu Przekierowano ze strony: Schemat ang. flow chart, flowchart, block diagram

Przedstawienie ciągu działań w postaci schematu blokowego pozwala lepiej zrozumieć istotę procesu, przy czym ważną rolę odgrywa już sam etap przygotowania schematu, gdyż podczas jego tworzenia odkrywa się w procesie wiele zależności^[2]. Narzędzie to poza możliwością zrozumienia i analizy przebiegu procesu, przyczynia się przede wszystkim do poprawy jego jakości poprzez uzasadnione korekty i modyfikacje.^[3]

Cechuje je:

• zasada budowy,
• elastyczność zapisów,
• możliwość zapisu z użyciem składu wybranego języka programowania,
• łatwa kontrola poprawności algorytmu.

Schematy blokowe pozwalają na prostą zamianę instrukcji na instrukcje programu komputerowego.

Diagram procesu ma zastosowanie:

• do opisu istniejącego procesu,
• do zaprojektowania nowego procesu,
• przy projektowaniu ulepszeń,
• jako narzędzie w analizie procesów,
• do obrazowania przebiegu procesów w firmie.

Etapy tworzenia schematu blokowego:

1. Nazwanie procesu.
2. Określenie granic procesu (wejścia/wyjścia).
3. Zdefiniowanie poszczególnych kroków (operacji) w procesie.
4. Konstruowanie projektu schematu blokowego w celu przedstawienia procesu (wykorzystanie odpowiednich symboli graficznych, opisanie poszczególnych elementów schematu oraz połączenie elementów graficznych strzałkami wskazującymi kierunek przebiegu).
5. Dokonanie przeglądu projektu schematu blokowego przy współudziale osób zaangażowanych w proces.
6. Udoskonalenie schematu blokowego na podstawie wyników przeglądu, jeżeli jest to uzasadnione.
7. Weryfikacja schematu blokowego względem rzeczywistego procesu.

W celu uzyskania przejrzystości schematu stosuje się umowne symbole graficzne, za pomocą których można prezentować zarówno, proste jak i bardziej skomplikowane procesy zachodzące w organizacji. Każdy schemat blokowy zawsze rozpoczyna się i kończy blokami START i KONIEC, pokazuje kolejność czynności, równoczesność działań, alternatywne omijanie określonych działań w zależności od decyzji oraz kierunek przepływu materiałów i informacji.^[4]

Elementy budowy

• strzałka − wskazuje jednoznacznie powiązania i ich kierunek,
• operand − prostokąt, do którego wpisywane są wszystkie operacje z wyjątkiem instrukcji wyboru,
• predykat − romb, do którego wpisywane są wyłącznie instrukcje wyboru,
• etykieta − owal służący do oznaczania początku bądź końca sekwencji schematu (kończą, zaczynają lub przerywają/przenoszą schemat).

Rodzaje bloków

• a) Blok graniczny − oznacza on początek, koniec, przerwanie lub wstrzymanie wykonywania działania, np. blok startu programu.
• b) Blok wejścia-wyjścia − przedstawia czynność wprowadzania danych do programu i przyporządkowania ich zmiennym dla późniejszego wykorzystania, jak i wyprowadzenia wyników obliczeń, np. czytaj z, pisz z+10.
• c) Blok operacyjny − oznacza wykonanie operacji, w efekcie której zmienią się wartości, postać lub miejsce zapisu danych, np. z := z + 1.
• d) Blok decyzyjny, warunkowy − przedstawia wybór jednego z dwóch wariantów wykonywania programu na podstawie sprawdzenia warunku wpisanego w ów blok, np. a = b.
• e) Blok wywołania podprogramu − oznacza zmianę wykonywanej czynności na skutek wywołania podprogramu, np. MAX(x,y,z).
• f) Blok fragmentu − przedstawia część programu zdefiniowanego odrębnie, np. sortowanie.
• g) Blok komentarza − pozwala wprowadzać komentarze wyjaśniające poszczególne części schematu, co ułatwia zrozumienie go czytającemu, np. wprowadzenie danych.
• h) Łącznik wewnętrzny − służy do łączenia odrębnych części schematu znajdujących się na tej samej stronie, powiązane ze sobą łączniki oznaczone są tym samym napisem, np. A1, 7.
• i) Łącznik zewnętrzny − służy do łączenia odrębnych części schematu znajdujących się na odrębnych stronach, powinien być opisany jak łącznik wewnętrzny i zewnętrzny, poza tym powinien zawierać numer strony, do której się odwołuje, np. 4.3, 2,B2.