Dołącz do Governautów, zarejestruj się
Załóż konto
Reklama

Drogi użytkowniku!
Wygląda na to, że używasz rozszerzenia blokującego reklamy.
W Governice nie stosujemy nachalnych reklam. Możesz bezpiecznie odblokować je na naszej stronie ;-)
Finansowe aspekty zarządzania, takie jak: wskaźniki finansowe, certyfikaty i uprawnienia finansowe czy podatki. Znajdują się tutaj także artykuły dotyczące teorii i modeli finansowych, zarządzania ryzykiem finansowym. W tym miejscu publikowane są również hasła dotyczące ubezpieczeń, stanowisk w finansach czy inwestycjach.
Rachunek kosztów działań ang. Activity-Based Costing, ABC
Rachunek kosztów działań – metoda pomiaru i analizy kosztów pośrednich (produkcyjnych i nieprodukcyjnych), pozwalająca na ich dokładniejsze przypisanie do obiektów kosztowych – wyrobów, usług, klientów, kanałów dystrybucji. Metoda ta polega na powiązaniu zużycia zasobów z działaniami oraz działań z obiektami kosztowymi na podstawie stopnia ich wykorzystania.
Opis
W tradycyjnych metodach kalkulacji kosztów nie uwzględnia się działań dodatkowych, specjalnych takich jak np. większej liczby kontroli jakości, konieczności specjalnego nadzoru lub skomplikowanej w obsłudze produkcji niskoseryjnej.
Głównymi ograniczeniami tradycyjnych systemów kalkulacji kosztów są[2]:
- nośniki kosztów powiązane z kosztami bezpośrednimi są podstawą rozliczenia kosztów ogólnych,
- brak możliwości rozpoznania rzeczywistego zużycia zasobów przez konkretne produkty,
- przeszacowanie kosztów produktów w produkcji masowej,
- niedoszacowanie kosztów produktów w produkcji krótkoseryjnej.
Założenia rachunku kosztów działań:
- koszty wyrażają wydatki ponoszone na pozyskiwanie różnych zasobów niezbędnych do działania przedsiębiorstwa,
- różne działania prowadzą do zużycia posiadanych zasobów,
- określona liczba działań jest wyrażona za pomocą odpowiedniej jednostki miary tego działania,
- każde przedsiębiorstwo jest zbiorem procesów i działań,
- przyczyną procesów i działań przedsiębiorstwa są klienci przedsiębiorstwa,
- koszty w przedsiębiorstwie powstają na skutek realizacji procesów i działań,
- koszty są najpierw pogrupowane w przekroju działań, a następnie rozliczane na poszczególne produkty według jednostkowych kosztów przypadających na każdą jednostkę miary działania,
- działania są podejmowane w celu zaspokojenia potrzeb klienta - w ich wyniku zasoby są zużywane przez obiekty kosztowe (produkty i usługi oraz klienci i kanały sprzedaży).
Zastosowanie
Możliwości zastosowania rachunku kosztów działań:
- identyfikacja mało efektywnych produktów, działów czy procesów,
- alokacja większej ilości zasobów w zyskowne produkty, działy czy procesy,
- kontrola kosztów na poziomie produktu i całego działu,
- identyfikacja niepotrzebnie ponoszonych kosztów,
- ustalanie cen produktów (usług).
Fazy implementacji rachunku kosztów działań w organizacji[3]:
- Identyfikacja i ocena potrzeby wdrożenia rachunku kosztów działań.
- Podstawowe szkolenie dla pracowników i kadry kierowniczej.
- Zdefiniowanie zakresu projektu - ustalenie celów.
- Identyfikacja działań i czynników kosztotwórczych.
- Opracowanie planów operacyjnych - określenie powiązań działań z produktami i usługami.
- Gromadzenie danych.
- Opracowanie odpowiedniego modelu oprogramowania.
- Interpretacja wyników i przygotowanie raportu.
- Integracja procedur gromadzenia danych i raportowania.
Cechy organizacji, pozwalające na implementację rachunku kosztów działań:
- produkcja złożona, wieloasortymentowa, wytwarzana w różnych seriach,
- wykazują wysoki i rosnący udział kosztów pośrednich w kosztach całkowitych,
- silną konkurencja cenowa,
- częste kwestionowanie informacji kosztowych przez działy produkcyjne.
Schemat zastosowania
- Identyfikacja istotnych działań.
- Ustalenie kosztów działań.
- Określenie nośników kosztów.
- Rozdzielenie kosztów pośrednich działań na poszczególne produkty.
Etap 1: Identyfikacja istotnych działań
Pierwszy etap jest najważniejszym etapem wdrażania rachunku kosztów działań, determinuje zarówno kolejne fazy, jak i wynik całej kalkulacji. W systemie rachunku kosztów działań informacje o kosztach muszą być zbierane w przekroju procesów i działań, a nie w przekroju rodzajów i podmiotów, dlatego należy przeorganizować informacje o kosztach z systemu finansowo-księgowego w ten sposób, by umożliwiły one przyjrzenie się kosztom firmy z perspektywy procesów i działań.Aby wyodrębnić procesy lub działania należy zastosować analizę procesów gospodarczych. Polega ona na systematycznym rozpatrywaniu czynności koniecznych do wykonania wyrobów lub usług. W wyniku tej analizy następuje zidentyfikowanie wszystkich działań, zarówno tych które zwiększają wartość wyrobu lub usługi dla klienta, jak i działań nieprzyczyniających się do wzrostu wartości. Identyfikacja działań kończy się utworzeniem słownika działań, wymieniającego i definiującego najważniejsze działania wykonywane w przedsiębiorstwie. Działania opisywane są za pomocą terminów oznaczających czynność, połączonych z określeniami.
Etap 2: Ustalenie kosztów działań
W tym etapie należy dokonać pomiaru kosztów według struktury wyodrębnionych działań. Koszty zasobów przyporządkowywane są do odpowiadających im działań w oparciu o nośniki kosztów wykorzystanych zasobów. Nośniki kosztów gromadzą odpowiednie koszty z tradycyjnego systemu kosztów i przypisują je do działań, wykonywanych przez przedsiębiorstwo. Dzięki temu kadra kierownicza dowiaduje się ile firma przeznacza środków pieniężnych na poszczególne działania (np. na wysyłkę towarów, zakup materiałów, planowanie produkcji itp.).Koszty w każdej wyodrębnionej puli powinny być funkcją jednorodnego działania i wprost proporcjonalne do poziomu tego działania. W przypadku, gdy koszty w danej puli byłyby zależne od nieskorelowanych ze sobą działań, część kosztów wchodzących w jej skład byłaby rozliczana na produkty w sposób subiektywny.
Etap 3: Określenie nośników kosztów
Etap ten wiąże się z wyborem nośników poszczególnych działań, które są powiązane z faktycznym wykorzystaniem działania. Nośnik kosztów działania jest ilościowym wskaźnikiem efektów określonego działania. Kalkulacja kosztów działań może być prowadzona w oparciu o tyle podstaw rozliczenia ile jest w przedsiębiorstwie rodzajów działań. Działania wywoływane przez te same zdarzenia mogą wykorzystywać te same nośniki kosztów.Wykorzystanie wielu podstaw rozliczenia kosztów pozwala na realne rozłożenie kosztów pośrednich na produkty i usługi. Zidentyfikowane nośniki kosztów umożliwiają dokładne określenie całkowitego kosztu produktu lub usługi w oparciu o określenie czynników powodujących te koszty. Nośniki kosztów łączą poniesione koszty z działaniami.
Nośnik kosztów (miara) konkretnego działania powinien:
- odzwierciedlać przyczynę powstawania kosztów lub powinien być z nią skorelowany,
- odzwierciedlać zapotrzebowanie danego produktu na dane działania w stosunku do pozostałych produktów,
- być zrozumiałym i łatwo mierzalnym
Podczas określania nośników kosztów należy:
- ograniczyć liczbę nietypowych nośników,
- wybrać nośniki, przyczyniające się do poprawy działalności jednostki,
- wybrać nośniki, których pomiar będzie najmniej kosztochłonny.
+ Przykłady działań i nośników kosztów. | Działanie | Nośnik kosztów |
---|---|---|
zaopatrzenie materiałowe | liczba dostaw | |
obsługa techniczna | liczba konserwacji, czas napraw | |
przygotowywanie towarów do wysyłki | czas pakowania, liczba partii do wysłania |
Etap 4: Rozdzielenie kosztów pośrednich działań na poszczególne produkty
Koszty działań rozdzielane są na produkty na podstawie zapotrzebowania produktu na określony rodzaj działań, w oparciu o wiele podstaw rozliczenia. W przypadku występowania kosztów rodzajowych, z których korzysta kilka lub kilkanaście działań, należy wybrać najefektywniejszy sposób przypisania takich kosztów do poszczególnych działań np.:- koszty zarządu – liczba godzin pracy,
- ochrona – liczba pracowników ochrony,
- czynsz – powierzchnia.
W celu ułatwienia sporządzanie sprawozdań finansowych kosztów, działaniom wyszczególnionym w przedsiębiorstwie przyporządkowywane są atrybuty – inaczej schematy kodów, związane z każdym z tych działań. Atrybutami, w zależności od zapotrzebowania, mogą być np.: kodowanie procesów gospodarczych, hierarchia kosztów, stopień zmienności kosztów działań, miejsce w którym działanie jest wykonywane. Przy zastosowaniu kodów działania grupowane mogą być w procesy, co umożliwia określenie ich kosztów.
Ustalenie kosztów jednostkowych produktów wymaga obliczenia stawki kosztów określonych działań i kosztów działań obciążających poszczególne rodzaje produktów.
Aby obliczyć stawkę kosztów każdego z wyodrębnionych działań należy podzielić koszty każdego działania przez ilość jednostek nośnika kosztów każdego działania:
stawka kosztów działania = koszty działania / ilość jednostek nośnika kosztów działania
Koszty danego działania obciążające dany produkt mogą być teraz obliczone jako iloczyn stawki kosztów działania i liczby jednostek nośnika kosztów danego działania, przypadających na wytworzenie danego produktu:
koszty działania na produkt = stawka kosztów x ilość jednostek nośnika kosztów działania
Zalety i wady
- realistycznie ujmuje łańcuch kosztów – szczególnie w firmach wysokiej technologii, usługach publicznych i bankach, gdzie koszty pośrednie są proporcjonalnie znaczne,
- dokładnie wskazuje koszty produktu – zmienne w długim czasie,
- umożliwia dokładną analizę przyczyn powstawania kosztów stałych,
- koncentruje się na działaniach, a nie na produktach jako przyczynach powstawania kosztów,
- dostarcza użytecznych mierników działalności - finansowych i niefinansowych,
- zwraca uwagę na rzeczywiste zachowanie się kosztów i dokładnie wykazuje działania niedodające wartości do produktu,
- kładzie duży nacisk na różnorodność i kompleksowość współczesnej produkcji poprzez stosowanie transakcyjnych czynników kosztotwórczych – nie bazuje bezpośrednio na objętości produkcji,
- jest elastyczny - odnosi koszty nie tylko do produktów, ale również do innych obiektów kalkulacji np.: procesów, segmentów rynku i obszarów odpowiedzialności.
Wady rachunku kosztów działań:
- skomplikowany proces wdrażania - metoda ta ignoruje strukturę funkcjonalną przedsiębiorstwa i skupia się na procesach gospodarczych i działaniach. Dlatego wdrożenie rachunku oznacza nie tylko zmianę metody kalkulacji kosztów produktów, ale też może pociągnąć za sobą zmiany w strukturze organizacyjnej firmy, zmiany w obiegu dokumentów i zmiany w organizacji procesu produkcyjnego oraz w ewidencji kosztów;
- wysokie koszty operacyjne,
- opłacalność tylko dla niektórych typów organizacji,
- trudności z gromadzeniem danych w nowych przekrojach - czyli w przekroju działań, a nie wydziałów, oddziałów i brygad,
- trudności z prawidłowym wyodrębnieniem procesów i działań powodujących koszty pośrednie oraz z określeniem nośników kosztów działań,
- konieczność zaangażowania w prace wdrożeniowe kadry kierowniczej z niemal wszystkich działów przedsiębiorstwa,
- niedokładność w przyporządkowywaniu poszczególnym produktom kosztów zmiennych wspólnych dla całej grupy produktów.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Bibliografia
ostatnia modyfikacja 20 sierpnia 2016 r.