Holokracja ang. Holacracy

Termin holokracja wywodzi się z pojęcia holarchia wymyślonego i użytego przez Arthura Koestlera w książce The Ghost in the Machine^[3], opublikowanej w 1967 roku. Holarchia składa się z holonów (od greckiego słowa holos oznaczającego „całość") lub jednostek, które są autonomiczne i samodzielne, jednak będąc częścią większej całości są od niej zależne. Holarchia jest zatem hierarchią samoregulujących się holonów, które funkcjonują zarówno jako niezależne całości jak również jako części zależne.

System holokracyjny był rozwijany przez firmę Ternary Software z siedzibą w Exton w Pensylwanii. Firma jest znana z eksperymentowania z demokratycznymi formami zarządzania organizacją^[4]. Brian Robertson, założyciel Ternary Software wprowadził najlepsze sposoby postępowania do systemu organizacyjnego, który w 2007 roku został nazwany holokracją^[5]. Później, w roku 2010, Robertson rozwinął Holacracy Constitution, która przedstawia podstawowe założenia i sposoby postępowania zgodnie z systemem i wspiera przedsiębiorstwa, które go przyjmują.

Holokracja bywa porównywana do socjokracji, systemu zarządzania rozwiniętego pod koniec XIX i na początku XX wieku^[6]. Socjokracja wywarła znaczący wpływ na holokrację w początkowej fazie jej rozwoju^[7], ta jednak od tego czasu znacznie się od niej oddaliła^[8]. W odróżnieniu od socjokracji, holokracja została stworzona na potrzeby organizacji i zasadniczo rozróżnia role organizacji od ludzi w niej pracujących.

Holokracja czerpie inspiracje z zasad zwinnego programowania (ang. agile software development) i Lean manufacturing. Kładzie nacisk na iteracyjne zarządzanie, procesy adaptacyjne i samoorganizację. Holokracja jest porównywana z teorią interesariuszy (ang. stakeholder theory) ponieważ jej szerokie struktury umożliwiają interesariuszom uczestnictwo w zarządzaniu organizacją, a wielu organizacjom o wspólnych interesach połączenie na poziomie zarządzania.

Energetyzujące role

(ang. energizing roles)

Budulcem struktury organizacyjnej holokracji są role. W holokracji istnieje wyraźna różnica między rolami a ludźmi, którzy „pobudzają” je, aby odkryć pewne możliwości czy potencjał, wykonać dane funkcje i/lub dążyć do osiągnięcia konkretnych rezultatów w imieniu organizacji. Rola nie jest opisem stanowiska pracy, ponieważ pracownik może odgrywać wiele ról w danym czasie.

Groniasta struktura

(ang. circle structure)

Holokracja konstruuje różne role w organizacji za pomocą systemu samoorganizujących się kręgów. Każdy krąg jest upoważniony do tworzenia, wykonywania i mierzenia własnych procesów, których celem jest osiągnięcie założonych celów. Kręgi kierują swoimi własnymi spotkaniami zarządczymi, wybierają członków do odgrywania ról i biorą odpowiedzialność za wykonanie zadań w zakresie własnych kompetencji. Kręgi są połączone za pomocą ról zwanych łącznikami, z których każda znajduje się w wielu kręgach. Zapewniają one współpracę w celu realizacji strategii i ogólnej misji organizacji.

Procesy zarządcze

(ang. governance process)

Do stworzenia swoich ról i polityki każdy krąg używa zdefiniowanego procesu zarządczego. W holokracji istnieje sprecyzowana konstrukcja procesu zintegrowanego podejmowania decyzji przy proponowaniu zmian w zarządzaniu i zgłaszaniu poprawek lub sprzeciwów do tych propozycji. Ten system nie jest oparty na konsensusie, ale uwzględnia wszystko to, co istotne, wnoszone przez każdą ze stron.

Procesy operacyjne

(ang. operational process)

W holokracji zdefiniowane są również procesy skupiające zespoły wokół potrzeb operacyjnych. Wymagane jest, aby każdy członek kręgu wypełnił obowiązki niezbędne, aby wydajnie i efektywnie działać razem.

Holokracja jako system zarządzania została przyjęta i jest stosowana w Stanach Zjednoczonych przez kilka firm, zarówno komercyjnych, jak i organizacji non-profit. Wśród nich są: specjalizujące się w dziedzinie produktywności przedsiębiorstwo the David Allen Company, Medium - firma należąca do współzałożyciela Twittera Evana Williama, Precision Nutrition i organizacja non-profit Conscious Capitalism dyrektora generalnego Whole Foods Market Johna Mackeya. Przyjęcie holokracji ogłosił również Zappos - detaliczny, internetowy sklep obuwniczy będący częścią Amazonu^[9].

Istnieje przekonanie, że Holokracja zwiększa zwinność, efektywność, transparentność, innowacyjność i odpowiedzialność w organizacji^[10]. Takie podejście zachęca członków zespołów do przejmowania inicjatywy i daje im proces, w którym ich zainteresowania i pomysły mogą zostać rozpatrzone^[11]. Równocześnie system podziału władzy zmniejsza obciążenie kierowników w kwestii podejmowania każdej decyzji.

W styczniu 2014 roku na stronie internetowej Forbsa, Steve Denning - autor piszący o zarządzaniu i roli lidera, ostrzegł przed postrzeganiem holokracji jako panaceum. Stwierdził, że zamiast znieść hierarchię, decyzje są spychane w dół od kręgu do kręgu według przejrzystej hierarchii, a każdy kolejny krąg wie coraz mniej o obrazie ogólnym^[12]. Napisał również, że zasady i procedury przedstawione w dokumentach założycielskich, takich jak źródłowy artykuł^[13], autorstwa Robertsona, są bardzo szczegółowe i skupione na "administrowaniu". Na koniec Denning stwierdził, że w modelu holokracji brakuje głosu klienta, konkludując że dla zwinnych i sfokusowanych na klienta przedsiębiorstw takich jak Zappos, holokracja jest sposobem wprowadzenia administracyjnego rygoru, jednak niekoniecznie musi się sprawdzić w bardziej formalnych organizacjach. Olivier Compagne partner HolocracyOne w artykule opublikowanym na blogu firmy^[14] odpowiedział na każdy postawiony zarzut. Utrzymuje, że zarzuty Denninga wynikają z niezrozumienia holokracji i tłumaczy w jaki sposób zasady holokracji rozwiązują lub omijają te rzekome problemy.

• Agile Management 2014 - konferencja poświęcona zwinnym (ang. agile) koncepcjom zarządzania, która odbędzie się 18-19 września w Warszawie